ĐẲNG SÂM (Codonopsis javanica)

Đẳng sâm có vị ngọt, tính bình, tác dụng giảm mệt mỏi, cải thiện tình trạng suy nhược thần kinh, thận hư yếu, mỏi gối,… Tác dụng dược lý của thảo dược này còn có thể thay thế cho nhân sâm trong một số trường hợp.

* Tên khoa học: ĐẲNG SÂM (Codonopsis javanica)

* Bộ phận dùng: Đẳng sâm là loại cây thuộc họ hoa chuông, sống lâu năm, có ở nhiều vùng rừng núi của nước ta, được biết đến và sử dụng như một loại thảo dược quý vì chứa nhiều hợp chất tốt cho cho sức khỏe như phenolic, inulin, protein, polyacetylene, các chất chống ô xy hóa,…Rễ (Radix Codonopsis), hình trụ, có khi phân nhánh, đường kính 0,5-2 cm, màu vàng nâu nhạt, trên có những gạch dọc ngang, thịt trắng ngà, vị ngọt dịu. Thu hái vào mùa đông, rửa sạch đất, cắt bỏ đầu rễ và rễ con, phơi nắng nhẹ hoặc sấy ở nhiệt độ thấp đến hơi khô, lăn cho mềm, rồi lại phơi sấy nhẹ cho thật khô.

* Thành phần hóa học: Rễ Đảng sâm có tinh dầu, đường, chất béo và alkaloid (codotubulosin A và B).

          * Công dụng và cách dùng: Theo đông y, Đẳng sâm vị ngọt, tính bình, có tác dụng bổ trung, ích khí, kiện tỳ, dưỡng huyết, dùng cho các trường hợp tỳ vị hư nhược, thể trạng mệt mỏi, ăn kém,... Với y học hiện đại Đẳng sâm có các tác dụng chống mệt mỏi và tăng cường sự thích nghi của cơ thể đối với môi trường nhiệt độ cao; tăng cường độ co bóp của tim, tăng lượng máu cho não, chân và nội tạng; tăng số lượng hồng cầu, huyết sắc tố, làm giảm số lượng bạch cầu, làm tăng nhanh máu đông khô mà không có tác dụng tán huyết. Ngoài ra, đẳng sâm có tác dụng hạ huyết áp, tăng cường miễn dịch của cơ thể, kháng viêm, hóa đàm, giảm ho, kháng khuẩn…

Đẳng sâm (Codonopsis javanica)

            Theo Đỗ Tất Lợi, Đông y coi đẳng sâm có thể dùng thay thế Nhân sâm trong các bệnh thiếu máu, da vàng, bệnh bạch huyết, viêm thượng thận, nước tiểu có albumin, chân phù đau. Còn dùng làm thuốc bổ dạ dày, chữa ho, tiêu đờm, lợi tiểu tiện. Người ta còn gọi đẳng sâm là “nhân sâm của người nghèo” vì có mọi công dụng của nhân sâm nhưng lại rẻ tiền hơn.

          Đẳng sâm có tác dụng tăng cường miễn dịch trên cơ thể chuột suy giảm miễn dịch bằng Cyclophosphamide. Vì thế, đẳng sâm Việt Nam có thể được sử dụng hỗ trợ tăng cường miễn dịch cơ thể. Cao chiết và chế phẩm viên nang đẳng sâm Việt Nam thể hiện tác dụng tăng lực sau 7 - 14 ngày uống. Cao chiết cồn đẳng sâm thể hiện tác dụng tăng lực ở liều 1,45 - 2,9 g/kg, cao chiết nước đẳng sâm thể hiện tác dụng tăng lực ở liều 1,3 - 2,6 g/kg, viên nang đẳng sâm thể hiện tăng lực ở liều 3 viên/kg thể trọng chuột.

         Hiện nay, đẳng sâm đã được sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực thực phẩm. Bột đẳng sâm khô là nguyên liệu chính dùng trong công nghệ chế biến nước giải khát, thực phẩm chức năng và các loại trà túi lọc.